Deel 1 - Nieuwe doorbraken in de zorg
Door prof. dr. Wim de Ridder
Het strategisch denken in de zorg verandert van ‘sick care’ in ‘health care’. Niet als gevolg van zelf geïnitieerde veranderingen in het zorgsysteem, maar door de toegenomen informatiemacht van patiënten en bedrijven die zich als gezondheidscoaches profileren. De technologie is zover voortgeschreden dat proactieve, preventieve en gepersonaliseerde zorg binnen bereik komt van steeds meer mensen. Aan de hand van een aantal van deze nieuwe producten krijgt u een voorschot op de onvermijdelijke veranderingen die u in de komende tijd in de zorg kunt verwachten.

Deel 2 - Een nieuw perspectief op gezondheid en zorg
Dr. Machteld Huber
Iedere arts zweert of belooft bij zijn of haar afstuderen met de eed van Hippocrates om (tevens) ‘gezondheid te bevorderen’. Maar feitelijk is het daar in de studie nauwelijks over gegaan. Wat houdt ‘gezondheid’ eigenlijk in en denkt iedereen daar hetzelfde over? Machteld Huber deed hier uitgebreid onderzoek naar waar ze in dit college dieper op ingaat.

De uitkomsten van haar onderzoek doen een appel aan artsen om breder te gaan denken dan vanuit het biomedische model van de mens. Maar wat houdt dat precies in? En hoe kunt u daar in de praktijk mee omgaan – enerzijds bij zieke mensen, maar ook bij gezonde mensen, om ze breed inzetbaar te houden. Machteld Huber vertelt over haar ‘work in progress’ op dit gebied en daagt haar gehoor uit om mee te denken en daarover van gedachten te wisselen.

Deel 1 - Condities voor kansrijke netwerken
Dr. Wilfrid Opheij
Geen enkele organisatie alleen kan de complexe gezondheids-, zorg- en welzijnsvraagstukken oplossen. Of het nu gaat om wijkteams, academische ziekenhuizen, huisartsen of GGZ organisaties: ze leveren hun toegevoegde waarde voor mensen – in samenwerking met die mensen en met elkaar. De ene keer gaat het om het organiseren van complexe oncologische zorg, dan weer gaat het om samenwerking rondom het vraagstuk van ‘verwarde burgers’.

Met de decentralisaties en vergaande extramuralisering neemt de samenwerkingsnoodzaak nog verder toe. Samenwerking is dus keihard nodig maar daarmee zeker niet vanzelfsprekend. Samen bouwen aan allianties, netwerken, ketens of partnerships is cruciaal. Voor een succesvolle samenwerking moet u als mens en als organisatie in staat zijn een deel van de autonomie of resultaatverwachting op te geven in het vertrouwen dat dit voor het totaal en ook voor uzelf meer oplevert. U moet over uw eigen schaduw heen kunnen stappen. Dan helpt het om een gemeenschappelijke bril op te zetten en dezelfde 'taal' te ontwikkelen.

Tijdens dit college bespreekt Wilfrid Opheij de regels en logica die een rol spelen bij samenwerkingsverbanden. Bovendien gaat hij speels in op de condities voor kansrijke samenwerking.


Deel 2 - Regionale netwerkvorming in de hoog complexe kankerzorg: is de lange aanloop nodig?
Prof. dr. Frank Miedema

Ondanks dat het voor bijna iedereen een gegeven is dat er in de regio samen gewerkt moet worden, blijkt het opzetten en daadwerkelijk starten van samenwerkingen een complex proces. Vooral samenwerkingen waarbij patiënten in een ander ziekenhuis geopereerd of gezien gaan worden, vergen veel tijd. Vanaf september 2014 werken het UMC Utrecht, het Sint Antonius Ziekenhuis Nieuwegein (met diverse satelliet vestigingen) en het Meander Ziekenhuis in Amersfoort aan een samenwerking voor de hoog-complexe laag-volume chirurgie in de kankerzorg.

Het doel is de patiënten uit de regio en vanuit andere regio's optimale zorg te bieden in onze regio en optimale omstandigheden te creëren voor gezamenlijk academisch onderzoek en innovatie. De beoogde startdatum voor deze samenwerking is 1 oktober 2016. Het heeft de naam Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU) gekregen. Daarmee wordt duidelijk gemaakt aan verwijzers en patiënten dat alle patiënten – via een bespreking in het gemeenschappelijk MDO in het UMC Utrecht – worden beoordeeld en daarna, indien de indicatie daarvoor is, op een preferente locatie worden geopereerd door teams bestaande uit chirurgen uit de drie ziekenhuizen. Voor- en nabehandeling geschiedt in het ziekenhuis waar de patiënt het eerst werd gezien. Frank Miedema bespreekt in deze bijdrage het complexe bestuurlijke proces om in samenwerking met de medisch specialisten tot deze samenwerking te komen met inbegrip van de diverse aspecten die daarbij relevant zijn gebleken.

Deel 1 - Briljante businessmodellen in de toekomst
Jeroen Geelhoed
Om de zorg goed, betaalbaar en breed toegankelijk te houden zijn doorbraken nodig. Dat vraagt om innovatie en nieuwe businessmodellen. Gelukkig zijn er daarvan al diverse voorbeelden te vinden in de wereld. In dit college nemen Jeroen Geelhoed en Jeroen Kemperman u mee in de zoektocht en de antwoorden naar innovatie en briljante businessmodellen in de zorg.

Deel 2 - Zorg voor waardecreatie
Jeroen Kemperman
Traditionele business modellen zijn gebaseerd op ziektes terwijl nieuwe business modellen in de zorg uitgaan van preventief ziektes voorkomen!

Deel 1 - Evidence based, systematisch en menselijk veranderen en besturen in de zorg
Dr. Wouter ten Have
Wanneer is veranderen nodig? En als er in organisaties veranderd moet worden: hoe doet u dat dan zo effectief mogelijk? Deze vragen staan centraal in de bijdrage van Wouter ten Have, waarbij hij de zin en onzin van opvattingen en aanpakken behandelt. Vanuit zijn kennis en ervaring als wetenschapper en adviseur (onder andere in de gezondheidszorg) reikt hij inzichten aan op het gebied van verandermanagement waarbij evidence based werken hand in hand gaat met oog voor de menselijke maat. Daarnaast komt het effectief besturen en inrichten van zorgorganisaties aan de orde. En Wouter ten Have bespreekt natuurlijk de rol van de manager, ook in het kader van verandering.

Deel 2 - Kosteneffectiviteit door klinisch leiderschap
Drs. Jeroen Muller MBA MSM
De afgelopen jaren is binnen de GGZ veel veranderd. Vanuit de overheid zijn nieuwe financieringsstelsels ontwikkeld en er vinden talloze transities in de zorg plaats op basis van nieuwe politiek-maatschappelijke ideologieën. Daarnaast is er – of komt er op korte termijn – nieuwe wet- en regelgeving die de GGZ direct beïnvloedt. Transparantie, gepast gebruik, zelfmanagement en herstelvermogen worden steeds meer richtinggevend voor overheid, verzekeraars en zorgverleners. Een sterke visie op sturen vanuit de inhoud is bij al deze veranderingen dan ook enorm belangrijk.

Deel 1 - Dienend leiderschap
Prof. dr. ir. Mathieu Weggeman
In succesvolle zorgorganisaties hebben managers respect en waardering voor het vak van de professionals op de vloer, vertrouwen de mensen elkaar en is er ruimte om te leren en te innoveren. Voor de processen geldt: anything goes zolang ze maar state-of-the-art zijn. Bureaucratische kwaliteitssystemen zijn vervangen door vormen van intervisie en intercollegiale toetsing. De meeste leidinggevenden zijn afkomstig van de vloer en hebben daarom genoeg aan een half woord en een kwart A4-tje. In de nieuwe zorgorganisatie wordt gestuurd op output, zijn de professionals gedreven door een collectieve ambitie en is de dominante werkwijze: zelforganisatie. Eigenlijk allemaal zoals het vroeger was.

Deel 2 - Zelforganisatie van A tot Z
Irma Harmelink MBA
Vijf jaar geleden is ZorgAccent begonnen met zelfsturing in enkele teams van de wijkzorg. Nu zijn alle teams in de woonzorg en wijkzorg zelforganiserend. Het was een proces van vallen en opstaan en vooral doorzetten. De moeite wordt meer dan beloond! Cliënten en naasten van cliënten ontmoeten professionals die de ruimte hebben om te doen wat praktisch wijs wordt gevonden en om aan te sluiten op cliëntwensen. Zelforganisatie vraagt om een nieuw gedragsrepertoire voor organisatieontwikkeling. Terugvallen op oude hiërarchische systemen werkt niet, maar wat dan wel?

Irma Harmelink deelt in deze bijdrage openhartig haar ervaringen.

Deel 1 - Geen goede zorg zonder zeggenschap
Illya Soffer
Illya Soffer betoogt in dit college dat goede zorg pas werkt als mensen regie en invloed hebben op die zorg. Zij ziet in haar rol als directeur, en zodanig als boegbeeld voor 2 miljoen mensen met een beperking, de consequenties als systemen en maatregelen die zeggenschap belemmeren. Illya Soffer verzorgt deze bijdrage samen met Lineke Verkooijen, die in haar project ‘Wijk(verpleegkundigen)leernetwerk’ telkens opnieuw de positie van de cliënt (lees: inwoner) inbrengt. Lineke doet onderzoek naar en doceert over inspraak en invloed van mensen op de zorg.

Deel 2 - De rol van de professional in relatie tot de klant van de toekomst
Dr. Lineke Verkooijen
Lineke Verkooijen sluit in deze bijdrage graag aan op Illya Soffer. Zij neemt u mee in wat het betekent als u in de zorg uitgaat van de eigen regievoering van mensen in de betekenis van ‘het leven van het eigen leven’. Zij bespreekt wat de hieruit voortkomende behoefte aan ‘invloed hebben op de zorg’ betekent voor de rol van de professional en voor het organiseren van de zorg. Welke competenties spelen daarbij een rol? Wat zijn de organisatorische consequenties? En op welke wijze leidt het kiezen voor de leefwereld van de zorgvrager tot een kwalitatief effectievere en efficiëntere zorg?

Deel 1 - Beleidsontwikkeling nieuwe stijl
Prof. dr. Paul Schnabel

Deel 2 - Hoe zorgt u dat uw stem gehoord wordt?
Dr. Bart heesen MBA

Dit college vindt eenmalig op een maandag plaats!

Deel 1 - En wie gaat dat betalen?
Prof. dr. Ab Klink
Zorgkosten stijgen jaar in jaar uit. Dat leidt er elke keer weer toe dat eigen betalingen omhoog gaan. Dit treft met name groepen met lagere inkomens. Ondertussen betalen we voor zorg die vermeden kan worden of onnodig en soms zelfs schadelijk is. Deze vermijdbare zorg beïnvloedt net zo goed de omzetcijfers van aanbieders. Het kan gaan om miljarden euro's. Sommigen schatten in dat circa 20% van de curatieve zorg vermijdbaar of onnodig is. Dan zou het om meer dan 4 miljard euro gaan. Juist door de kwaliteit te verhogen, is ook beheersing van zorguitgaven mogelijk. Dokters en bestuurders van zorginstellingen kunnen hier de handen ineen slaan. ‘Saving lives and saving costs’ zei (oud)president Barack Obama ooit. Maar hoe realiseert u dit in een veld met zoveel uiteenlopende belangen?

Deel 2 - Aanpak voor betere zorg en lagere kosten
Drs. Sander Visser MBA
Het flink verbeteren van de zorg komt onvoldoende van de grond. Dat komt vooral door te eenzijdige prikkels in ons stelsel. Zorgverleners worden vooral betaald voor het aantal verrichtingen, niet voor het realiseren van zo veel mogelijk gezondheidswinst. Het besef dringt door, dat meer zorg niet altijd betere zorg betekent. Om de kosten te bestrijden wordt nu vooral ingezet op efficiency. Streven naar efficiency leidt tot minder tijd voor de patiënt (om bijvoorbeeld uit te leggen dat niet opereren soms beter is). Dat leidt tot meer en onnodige behandelingen en dus tot te hoge kosten. Ook gefragmenteerde financiering leidt tot verkeerde prikkels. Betere zorg en innovatie vergen vaak een samenspel tussen individuele zorgverleners en instellingen, bijvoorbeeld tussen huisarts en ziekenhuis. Vaak komt dit samenspel moeilijk van de grond, omdat het ten koste gaat van één van de betrokken partijen en daardoor per saldo niet effectief is. Waar moeten we naartoe? Naar een aanpak met meer tijd voor zorgverbetering, minder onnodige en vermijdbare zorg, minder kosten en nog meer tijd voor kwaliteit.

Deel 1 - Technologische zorginnovaties
Prof. dr. Leonard Witkamp
Intelligent internet – eHealth – zal de zorg ingrijpend veranderen. In dit college krijgt u een overzicht van de meest opgeschaalde eHealth toepassingen in de zorg en de effecten hiervan op inhoud en vorm van zorgverlening. Maar ook krijgt u inzage in de revolutionaire veranderingen die u als zorgverlener maar ook ons als patiënt of burger te wachten staan. Enerzijds door een veel efficiëntere manier van zorgverlening, anderzijds door toepassing van zelfdenkende systemen die zelfs de knapste koppen zullen overtreffen.

Deel 2 - Betere kwaliteit door zorgtechnologie
Drs. Marc Nahuys
Veel huisartsen zijn tegenwoordig actief met eHealth toepassingen. Zo is er op grote schaal een samenwerking ontstaan tussen huisartsen en ziekenhuizen op het gebied van TeleDermatologie. In de dagelijkse praktijk betekent dit dat veel patiënten met huidklachten worden geholpen door specialistische zorg op afstand. Zo wordt er al bij de huisarts behandeling mogelijk, zodat een eventuele verwijzing naar de dermatoloog niet direct nodig is. Voordelen voor de patiënt zijn de snelheid van het advies en de specialistische kijk op de behandeling vroeg in het ziekteproces. Een ander voorbeeld van eHealth is het inzetten van videoconsulten. Bovenal geldt dat de veiligheid van de gegevens van de patiënt voorop moet staan bij het toepassen van digitale zorg op afstand.